Reflectie in het daltononderwijs

In het onderwijs wordt in toenemende mate belang gehecht aan reflectie. Veelal gebeurt dit in het kader van een beweging in het onderwijs richting meer leerlinggericht onderwijs, waarbij leren door ervaren in plaats van leren door directe instructie centraal staat. Om te leren van ervaringen, is reflectie cruciaal. Het daltononderwijs staat een brede persoonsontwikkeling voor, waarbij leerlingen op school proefondervindelijk het gedrag leren dat benodigd is om (later) een zelfverantwoordelijke, sociale en kritisch-denkende burger te zijn. Reflecteren op wat je denkt, voelt, wilt en doet en van die reflectie leren is daarbij essentieel. Reflectie in het daltononderwijs, geschiedenis, praktijk en onderzoek beschrijft de wijze waarop er in de loop der tijd invulling is gegeven aan reflectie in het daltononderwijs, hoe dat op het moment in de daltonpraktijk gebeurt en hoe reflectie volgens onderwijswetenschappelijk onderzoek moet worden ondersteund en gestimuleerd wil het effectief bijdragen aan het leren op leerling-, leraar- en schoolniveau. Het eerste hoofdstuk geeft weer hoe in het Dalton Plan van Helen Parkhurst, de grondlegster van het daltononderwijs, al sprake is van een reflectieve grondhouding. In het tweede hoofdstuk wordt het reflecteren in de huidige daltonpraktijk beschreven. Daarbij wordt uitgegaan van een inventariserend onderzoek dat onder leraren in zowel het primair als het voortgezet onderwijs is uitgevoerd naar de praktijk van reflecteren op daltonscholen. In hoofdstuk 3 worden, op basis van een systematische inventarisatie van het onderzoek naar reflectie, een aantal pedagogisch-didactische richtlijnen voor het doelmatig ondersteunen en stimuleren van reflectie gegeven. Het afsluitend hoofdstuk biedt een terugblik op en een beschouwing over de drie eerdere hoofdstukken. Aan de vier hoofdstukken hebben de volgende auteurs meegewerkt. René Berends, Mirjam Pierik-Zwaal en Patrick Sins zijn werkzaam bij het lectoraat Daltononderwijs en Onderwijsvernieuwing bij de Academie voor Pedagogiek en Onderwijs van Saxion in Deventer; Berends is hoofddocent, onderzoeker en daltonopleider, Pierik-Zwaal onderzoeker en Sins lector. Ruud Welten is als filosoof verbonden aan Tilburg University en is lector Ethics and Global Citizenship van het kenniscentrum Hospitality van Saxion in Deventer en Joseph Kessels is hoogleraar opleidingskundig leiderschap, verbonden aan het Welten Instituut van de Open Universiteit en hoogleraar Human Resource Development aan de Universiteit Twente.